De beruchte gelekoortsmug uitroeien op Aruba: mislukt. Een ggz-traject waarbij de cliënt écht centraal staat: gestaakt. Een douche waarin mensen met een beperking zelfstandig kunnen douchen: nooit in productie genomen.
Meestal vegen organisaties mislukte projecten stilletjes onder het tapijt, maar dat vinden ze bij het Instituut zonde. Grondlegger is de Maastrichtse innovatiehoogleraar Paul Iske, die visitekaartjes heeft waarop hij zichzelf chief failure officer noemt. ‘We moeten mensen minder afrekenen op fouten, en juist opener zijn over mislukte projecten. Daar valt het meeste van te leren.’
Volautomatische douche
Vandaag reikte zijn instituut op het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport prijzen uit voor de briljante mislukkingen. Zo’n dertig organisaties stuurden kanshebbers in.
Een van de opmerkelijke inzendingen was een hightechdouche voor mensen met een beperking. Het idee, van zorgorganisatie Siza: zélf kunnen douchen zonder hulp van een zorgprofessional. Het mondde uit in een prototype: een roestvrijstalen ligstoel, die volautomatisch het lichaam reinigt met zeep en water.
Toch stokte de productie. Waarom? Omdat het aantal beperkingen zo divers is – van minder mobiel tot halfzijdige verlammingen tot vergroeiingen door neuromusculaire aandoeningen – dat niet de hele doelgroep geschikt is voor de stoel. Bovendien bleef het zelfstandig drogen van het lichaam een hardnekkig probleem. ‘Diverse opties bleken niet te werken’, zegt Jorrit Ebben, hoofd innovatie bij Siza. ‘Zo is een Dyson-achtige luchtstraal om je handen te drogen niet comfortabel voor het hele lijf. Infrarood maakt het lichaam wel warm, maar droogt te langzaam. Zolang drogen niet werkt, is er teveel hulp nodig en valt de hele businesscase in elkaar.’
Gloeilamp
Het Instituut voor Briljante Mislukkingen heeft archetypes ontwikkeld van veelgemaakte fouten. In dit geval is volgens het instituut ‘de gloeilamp’ van toepassing: het gegeven dat vooruitgang meestal niet via een rechte lijn gaat, er aan het begin van een ontwerptraject nog veel onbekenden zijn, en het vaak verstandig is om veel ruimte in te bouwen voor trial and error.
Ebben: ‘Wij werkten te lang toe naar één prachtig maar ook prijzig prototype en konden daarna te weinig meer veranderen. Je kunt beter meerdere kleinere, goedkopere prototypes bouwen. Dan ontdek je eerder wanneer je het roer moet omgooien.’
De Maastrichtste hoogleraar Paul Iske probeert ondertussen ook andere vakgebieden warm te maken voor een mislukkingsprijs. ‘In de zorg staat dit nu goed op de kaart, met grote partijen zoals onderzoeksfinancier ZonMw als sponsor. Maar ook in overige sectoren kunnen veel mensen profijt hebben van meer openheid over fouten. Een mislukkingsprijs voor het onderwijs of de wetenschap lijkt me fantastisch. En een voor de journalistiek.’
De briljantste mislukking
Geen wachtlijsten en zelf kiezen wie je behandelaar wordt: een ervaringsdeskundige, of toch liever een psycholoog? De cliënt centraal, dat was het idee van een nieuw en ambitieus ggz-traject in Amsterdam. Het project liep vast, maar won vandaag wel de prijs voor briljantste mislukking.
De praktijk bleek weerbarstig. Andere afdelingen binnen de ggz zagen het initiatief als concurrentie voor hun eigen werkzaamheden, zelfs als cliënten daar op een wachtlijst stonden. Administratiemedewerkers wisten niet hoe ze de nieuwe manier van behandelen moesten verwerken. En ook binnen het pionierende team zelf ontstonden scheuren.
Neel Schouten, manager poliklinische psychiatrie bij ggz in Geest: ‘Zo wilden sommige medewerkers in het eigen team kunnen overleggen zonder aanwezigheid van de cliënt, terwijl het oorspronkelijke idee was om alles juist mét de client te bespreken.’
Toen het project sneuvelde, werd Schouten door haar raad van bestuur gewezen op het bestaan van de mislukkingenprijs. ‘Ik raakte direct enthousiast. Wat een geweldig idee, een prijs die experimenteren stimuleert, en dus ook de daarbij horende valpartijen. Wat ik een volgende keer anders zou doen? Misschien meer draagvlak creëren, of stapje voor stapje dingen veranderen in plaats van alles tegelijkertijd. Door onze ervaringen breeduit te delen hoop ik in ieder geval dat onze ideeën om de cliënt écht centraal te stellen zich als een olievlek verspreiden. Doordat iedereen nu van onze fouten kan leren, groeit de kans op succes.’